 
| |||||
Κώστας Κοσματόπουλος Ο ερευνητής που ετοιμάζει το εμβόλιο για τον καρκίνο Ο Έλληνας επιστήμονας, γράφει ο T. Καφαντάρης, προσφέρει τη δυνατότητα (και τη χαρά) στα παιδιά όλου του κόσμου να συνδεθούν μέσω Διαδικτύου, αντικαθιστώντας τη μαθητική σάκα με κομπιούτερ αξίας 80 ευρώ. Γεννήθηκε 33 ημέρες πριν από την «αποφράδα», στις 19 Μαρτίου του 1967. Τόπος γέννησης τα Χανιά, από όπου καταγόταν η αρχιτεκτόνισσα μητέρα του Αιμιλία• αρκετά μακριά από το Μαυρολιθάρι Ευρυτανίας ή τα Τρίκαλα, τους τόπους καταγωγής τού επίσης αρχιτέκτονα πατέρα του Τάσου. Το πώς γεννήθηκε ο Μιχάλης στην Κρήτη είναι μακρά οικογενειακή ιστορία, που σχετίζεται με τον συμπατριώτη τού Αρη Βελουχιώτη αγροφύλακα παππού και τις αμέτρητες μεταθέσεις με τις οποίες πλήρωσε τη ρίζα... Πάντως, η παράδοση αυτή μαχητικότητας και προσαρμογής «του βγήκε» του Μιχάλη: από μαθητής έβγαζε το χαρτζιλίκι του στήνοντας κεραίες τηλεοράσεων και προγραμματίζοντας τα τότε δυσνόητα βίντεο. Και αυτό όχι εις βάρος της μελέτης. Το 1984 αποφοίτησε με άριστα από το 2ο Γυμνάσιο Χανίων. Απόδραση στη Βοστώνη Ο έλληνας επιστήμονας, γράφει η Θεοδώρα Τσώλη, δοκιμάζει με επιτυχία ένα νέο φάρμακο κατά του καρκίνου, αλλά ποτέ δεν ισχυρίστηκε ότι ανακάλυψε την πλήρη θεραπεία ούτε, πολύ περισσότερο, ότι νίκησε τη νόσο Χαρακτηρίστηκε από πολλούς ο έλληνας ερευνητής που το 2005 «νίκησε» τον καρκίνο. Αιτία; Τα πρώτα θετικά αποτελέσματα που έδωσε σε κλινικές δοκιμές στην Κλινική Παθολογίας-Ογκολογίας του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ηρακλείου (ΠΑΓΝΗ) ένα θεραπευτικό εμβόλιο για τη νόσο, του οποίου είναι «πατέρας». Εκείνος θα μπορούσε να επαναπαυθεί στις δάφνες που του «έστρωσαν» ορισμένα MME και όχι μόνο. Ωστόσο, από το εργαστήριό του στο Παρίσι, μιλώντας στο «Βήμα», ο κ. Κοσματόπουλος επιμένει, όπως έκανε από την πρώτη στιγμή, να μη στέκεται στα μεγάλα λόγια αλλά στα συγκεκριμένα - όταν κάποιος μιλήσει μαζί του άλλωστε καταλαβαίνει ότι τα μεγάλα λόγια δεν του αρέσουν. Και όπως πολύ συγκεκριμένα λέει, μέσα στο 2005 ούτε ο ίδιος ούτε κάποια άλλη ομάδα από τις πολλές που ασχολούνται με την ανοσοθεραπεία του καρκίνου ανακάλυψαν εμβόλιο για τη νόσο. Και αυτό διότι εμβόλιο για τον καρκίνο, έτσι όπως οι περισσότεροι το έχουμε στο μυαλό μας, ούτε υπάρχει ούτε μπορεί να δημιουργηθεί! Κυτταρικός συναγερμός
Ο Κώστας Κοσματόπουλος γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1950 και σπούδασε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Το 1981 βρέθηκε στη Γαλλία για μετεκπαίδευση επάνω στην ανοσολογία του καρκίνου. Αρχικώς εργάστηκε στο Ινστιτούτο Ανοσογενετικής του Καρκίνου, στο Παρίσι, ενώ τα τελευταία 13 χρόνια εργάζεται στο Εθνικό Ινστιτούτο Ιατρικής Έρευνας της Γαλλίας ως διευθυντής Έρευνας. «Εδώ και δύο χρόνια με τη βοήθεια του ινστιτούτου ιδρύσαμε μία εταιρεία βιοτεχνολογίας που ονομάζεται Vaxon Biotech και έχει στόχο την ανάπτυξη εμβολίων για την ανοσοθεραπεία του καρκίνου - στην εταιρεία αυτή κρατώ τη θέση του επιστημονικού διευθυντή». Είναι παντρεμένος και έχει μία κόρη, ωστόσο, όπως λέει, η... μόνιμη σύντροφός του είναι η εργασία του, που τον απορροφά ακόμη και τα Σαββατοκύριακα. Σύμφωνα με τον έλληνα ερευνητή, προκειμένου κάποιος να εννοήσει αυτό που συμβαίνει ετούτη τη στιγμή με τις δοκιμές του εμβολίου στην Κρήτη, είναι απαραίτητο να καταλάβει αν και κατά πόσο ισχύει η έννοια του «εμβολίου του καρκίνου». «Στο μυαλό όλων η έννοια εμβόλιο συνδέεται με τρία πράγματα: προφύλαξη, αποτελεσματικότητα 100% και μη πρόκληση παρενεργειών. Όταν όμως κάνουμε λόγο για εμβόλιο εναντίον του καρκίνου - λέξη που δεν είναι ουσιαστικά σωστή καθώς πρόκειται για θεραπεία -, δεν ισχύει καμία από τις τρεις βασικές έννοιες που αφορούν τα εμβόλια με την κλασική έννοια. Το εμβόλιο του καρκίνου δεν είναι προφυλακτικό, ποτέ δεν θα είναι αποτελεσματικό 100%, ενώ είναι πιθανόν να συνδέεται με κίνδυνο παρενεργειών. Έτσι λοιπόν ένα εμβόλιο του καρκίνου είναι ουσιαστικά ένα φάρμακο, μια θεραπεία». Στόχος της ανοσοθεραπείας του καρκίνου με την οποία ο κ. Κοσματόπουλος ασχολείται επί δεκαετίες είναι να διεγείρει το ανοσοποιητικό σύστημα των ασθενών με την ελπίδα ότι η διέγερση αυτή θα οδηγήσει στην καταστροφή των νεοπλασματικών κυττάρων. Σε γενικό πλαίσιο, το χαρακτηριστικό των περισσοτέρων θεραπευτικών εμβολίων που μελετώνται για τον καρκίνο - περισσότερα από 40 ανά τον κόσμο - είναι ότι στοχεύουν τα αποκαλούμενα κυρίαρχα καρκινικά πεπτίδια. «Το μεγάλο στοίχημα στην ανοσοθεραπεία του καρκίνου είναι να βρούμε έναν τρόπο ώστε ο οργανισμός του ασθενούς να θεωρήσει τον όγκο ως ξένο σώμα. Σε όλα τα κυρίαρχα πεπτίδια που είχαν κατά καιρούς χρησιμοποιηθεί για τον εμβολιασμό εμφανιζόταν ανοχή, το ανοσοποιητικό δηλαδή δεν μπορούσε να τα αναγνωρίσει ως ξένα και να διεγερθεί». Εκείνο που πρότεινε ο κ. Κοσματόπουλος ήταν η χρησιμοποίηση όχι των κυρίαρχων πεπτιδίων, αλλά των αποκαλούμενων κρυπτικών πεπτιδίων τα οποία, όπως διαπίστωσε με βάση τα αποτελέσματα σε πειραματόζωα, δρουν πολύ καλύτερα σε σύγκριση με τα κυρίαρχα, «λυγίζοντας» την ανοχή του ανοσοποιητικού συστήματος απέναντι στα καρκινικά αντιγόνα με αποτέλεσμα να προκαλείται διέγερσή του. Τα πρώτα συμπεράσματα Έτσι, με βάση αυτά τα αποτελέσματα ξεκίνησε η κλινική μελέτη, η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη στην Κρήτη και διεξάγεται από τον διευθυντή της Ογκολογικής Κλινικής του ΠΑΓΝΗ (Πανεπ. Γενικού Νοσοκομείου Ηρακλείου) κ. B. Γεωργούλια και την ομάδα του. Στόχος ήταν να φανεί κατά πόσο η χρησιμοποίηση ενός από τα κρυπτικά πεπτίδια - εκείνου που είχε δώσει και τα καλύτερα αποτελέσματα στα πειραματόζωα - μπορεί να διεγείρει το ανοσοποιητικό σύστημα των αρρώστων και να χορηγηθεί χωρίς παρενέργειες. Τα αποτελέσματα αφορούν μέχρι στιγμής 60 ασθενείς σε προχωρημένο στάδιο καρκίνου διαφορετικών μορφών, εκ των οποίων οι περισσότεροι είναι ανθεκτικοί στη χημειοθεραπεία. Και από τα μέχρι στιγμής ευρήματα έχουν εξαχθεί δύο σημαντικά συμπεράσματα: πρώτον, το εμβόλιο δεν έχει παρενέργειες - υπάρχουν ασθενείς οι οποίοι παρακολουθούνται τους τελευταίους 29 μήνες και δεν έχει εμφανιστεί καμία παρενέργεια ως σήμερα. Δεύτερον, εμφανίζεται ανοσολογική απόκριση - παρατηρήθηκε ύστερα από εξέταση σε 20 από τους 60 ασθενείς (η δοκιμή βρίσκεται σε εξέλιξη) διέγερση του ανοσοποιητικού συστήματος, με μία μόνο εξαίρεση. «Ουσιαστικά δηλαδή, και οι δύο στόχοι που αφορούσαν αυτή τη φάση των δοκιμών έχουν μέχρι στιγμής επιτευχθεί. Έχουμε ανοσολογική απάντηση χωρίς παρενέργειες. Είναι επίσης σημαντικό το ότι από αυτή τη φάση προέκυψε και η δόση του πεπτιδίου που πρέπει να χορηγηθεί». Όλα αυτά πρακτικά σημαίνουν ότι ανοίγει η πόρτα για το επόμενο βήμα. «Και αυτό είναι να σχεδιαστούν τώρα καινούργιες, ευρύτερες κλινικές μελέτες προκειμένου να φανεί αν υπάρχει κλινική απάντηση, οι οποίες θα αφορούν πλέον συγκεκριμένους τύπους καρκίνου». Τα μελλοντικά σχέδια H έρευνα όμως δεν σταματά ποτέ. Αυτή τη στιγμή στο εργαστήριο του κ. Κοσματόπουλου ετοιμάζεται ένα πολυεμβόλιο - αποτελείται από πολλά διαφορετικά κρυπτικά πεπτίδια γι' αυτό θεωρητικώς πιστεύεται ότι θα έχει ακόμη καλύτερο αποτέλεσμα - που αναμένεται να περάσει σε κλινική μελέτη μέσα στο 2006. Ο έλληνας ερευνητής γνωρίζει ότι μετά τη δημοσιότητα που έλαβε το όλο θέμα, η λίστα ασθενών που δημιουργήθηκε στην Κρήτη από άτομα που θέλουν να ενταχθούν στις κλινικές δοκιμές είναι τεράστια - αριθμεί χιλιάδες άτομα. «Το κοινό πρέπει να γνωρίζει ότι για να εισαχθεί κάποιος στην κλινική μελέτη, οφείλει να πληροί ορισμένα κριτήρια που αναφέρονται ρητώς στο πρωτόκολλο. Ένας ασθενής που δεν πληροί έστω και ένα από αυτά τα κριτήρια, δεν μπορεί να συμμετάσχει στις δοκιμές». Ο κ. Κοσματόπουλος δεν σταματά να επαναλαμβάνει ότι ακόμη βρισκόμαστε στην αρχική φάση ανάπτυξης της θεραπείας. «Είμαστε αισιόδοξοι επειδή έχουμε ενδιαφέρουσες κλινικές παρατηρήσεις. Δεν έχουμε όμως ακόμη απόδειξη κλινικής αποτελεσματικότητας, ότι δηλαδή υπάρχει κλινική ωφέλεια για τον ασθενή». Ωστόσο, ακόμη και αν κάποτε εμβόλια όπως αυτό - της ομάδας του κ. Κοσματόπουλου ή κάποιας άλλης - κυκλοφορήσουν στην αγορά, δεν θα έχουν ως στόχο να υποκαταστήσουν τις υπάρχουσες κλασικές θεραπείες. Το εμβόλιο αποτελεί ουσιαστικά μια νέα θεραπεία που έρχεται να προστεθεί στις ήδη υπάρχουσες και θα έχει ορισμένες ενδείξεις - δεν θα μπορεί να εφαρμοστεί για οποιονδήποτε καρκίνο. «Ακόμη και αν λάβει κάποτε άδεια τόσο αυτό το εμβόλιο όσο και οποιοδήποτε άλλο για τον καρκίνο, δεν σημαίνει ότι θα "γιατρεύει" τη νόσο, αλλά ότι θα οδηγεί σε παράταση της επιβίωσης των ασθενών, όπως κάθε καινούργιο φάρμακο για τον καρκίνο. Πάντως, όταν η ανοσοθεραπεία εφαρμοστεί σε ασθενείς που είναι σε πλήρη ύφεση, κάτι που είναι η κύρια ένδειξη, θα μπορούσε να ελαττώσει τους κινδύνους υποτροπής». Όσο για τους στόχους τη νέα χρονιά; Ένα δίπτυχο: να προχωρήσουν οι κλινικές μελέτες σε Κρήτη και Γαλλία και να ξεκινήσει η πρώτη φάση ερευνών για το πολυεμβόλιο. | |||||
