Τευχος 44

Άρθρο του καθηγητή μας Δρ. Θεοχάρη Ευάγγελου με θέμα:

Διαχείριση Επιχειρηματικής Κουλτούρας:
Ένα διαχρονικά επίκαιρο εργαλείο διοίκησης

Η Επιχειρηματική Κουλτούρα είναι το κλειδί, η εγγύηση για υψηλές αποδόσεις. Η Επιχειρηματική, ή πιο Ακαδημαϊκά, η «Οργανωσιακή Κουλτούρα» είναι στην ουσία ένα συνεχές πρόγραμμα εκπαίδευσης, ένα 24ωρο, καθημερινό σεμινάριο το οποίο εξελίσσεται εντός κάθε οργανισμού. Η έννοια της Επιχειρηματικής Κουλτούρας απασχόλησε για πρώτη φορά έντονα, τον επιχειρηματικό κόσμο στις αρχές της δεκαετίας ‘90. Τα χαρακτηριστικά που συνθέτουν την επιχειρηματική κουλτούρα αναγνωρίσθηκαν ως οι κυριότερες πηγές αντίστασης στις επιδιωκόμενες αλλαγές (resistance to change) στη στρατηγική, τις διαδικασίες και τις δομές των επιχειρήσεων. Σήμερα, η ανάγκη συνεχούς και αποτελεσματικής προσαρμογής των επιχειρήσεων σε ένα δυναμικό, παγκοσμιοποιημένο και συχνά απρόβλεπτο περιβάλλον, καθιστά τη διαχείριση της επιχειρηματικής κουλτούρας περισσότερο επίκαιρη από ποτέ.

Η Επιχειρηματική Κουλτούρα περιλαμβάνει τα βαθιά πιστεύω, τις αντιλήψεις, τις αξίες και συμπεριφορές τα οποία μοιράζονται οι εργαζόμενοι μιας επιχείρησης, δίνει συχνά το στίγμα της συνολικής επιχειρηματικής λειτουργίας, χαρακτηρίζει με μοναδικό τρόπο την επιχείρηση και διαμορφώνεται σε βάθος χρόνου. Μία σχετική, πλην όχι ταυτόσημη έννοια, είναι αυτή του οργανωσιακού κλίματος το οποίο αντικατοπτρίζεται σε ορατές πολιτικές, πρακτικές και διαδικασίες που χαρακτηρίζουν την εσωτερική εικόνα της επιχείρησης σε μία δεδομένη χρονική περίοδο.

Μια άκρως ενδιαφέρουσα προσέγγιση της Επιχειρηματικής Κουλτούρας, έχει γίνει από τους Deal και Kennedy μόλις το 1982, στο βιβλίο τους Corporate Cultures: The Rites and Rituals of Corporate Life. Οι συγγραφείς περιγράφουν την Επιχειρηματική Κουλτούρα ως τον «τρόπο με τον οποίο τα πράγματα τρέχουν και διεκπεραιώνονται εδώ πέρα»! Από την άλλη μεριά ο Johnson το 1988, ακολούθησε μια πιο επιστημονική προσέγγιση η οποία εντοπίζει διάφορα στοιχεία τα οποία απαρτίζουν / συνθέτουν την Επιχειρηματική Κουλτούρα. Ονομάζει μάλιστα, το στοιχείο το οποίο έχει να κάνει με τις αντιλήψεις και τις αξίες που μοιράζονται τόσο οι εργαζόμενοι όσο και η ίδια η επιχείρηση ως “Paradigm”, δηλαδή «Πρότυπο». Οι περισσότεροι, σχετικοί επιστήμονες με το θέμα πάντως, έχουν καταλήξει στους κρίσιμους παράγοντες για μια επιτυχημένη Επιχειρηματική Κουλτούρα. Αυτοί είναι οι παρακάτω:

Οι εργαζόμενοι «συμμερίζονται» και «συντάσσονται» με την αποστολή της επιχείρησης,

Η επιχείρηση έχει περιγράψει στους εργαζόμενους τους στόχους της με ένα ξεκάθαρο τρόπο,

Οι εργαζόμενοι έχουν όχι μόνο την ελευθερία, αλλά τους έχει γίνει βίωμα, να εκφράζουν την ειλικρινή – έστω και υποκειμενική –γνώμη τους,

Η επιχείρηση έχει σχεδιάσει συστήματα επιβράβευσης τα οποία και ακολουθεί ευλαβικά,

Η επιχείρηση υποστηρίζει και βοηθά ενεργά και έγκαιρα τους εργαζόμενους.

Περνώντας όμως από το Ακαδημαϊκό και θεωρητικό σκέλος στο πρακτικό, ο σημαντικότερος παράγοντας για την επιτυχία μιας επιχείρησης είναι η μέτρηση και αξιολόγηση της επιχειρηματικής κουλτούρας μιας και αποτελεί τη βάση για: να αποδοθεί η απαιτούμενη έμφαση:

στα μοναδικά και ιδιαίτερα (unique) και συνήθως μη-αντιγράψιμα άϋλα χαρακτηριστικά της επιχείρησης, π.χ. αξίες, κώδικας επικοινωνίας, κ.ά., τα οποία μπορούν να αποτελέσουν τον συνδετικό ιστό της επιχείρησης,

σε ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ανθρώπινου δυναμικού που συχνά παραγνωρίζονται, π.χ. αντιλήψεις, στάσεις, προσδοκίες, κ.ά.

να διερευνηθούν:

ο βαθμός ευθυγράμμισης της επιχειρηματικής κουλτούρας με τη στρατηγική της επιχείρησης,

η συμβατότητα της κουλτούρας της επιχείρησης με αυτήν των νέων στελεχών της,

η αποτύπωση του αντιλαμβανόμενου προσανατολισμού της επιχείρησης προς την αγορά και τους πελάτες, vη προσαρμοστικότητα και ευελιξία της επιχείρησης,

η συμβατότητα μεταξύ στενά συνεργαζομένων ή συγχωνευομένων επιχειρήσεων, κ.ά.

και να επιτευχθούν:

ο εμπλουτισμός και η διεύρυνση της εσωτερικής επικοινωνίας από «κάτω προς τα πάνω», vη ενδυνάμωση της συμμετοχής των εργαζομένων,

η καλύτερη κατανόηση των αντιλήψεων των εργαζομένων για τα χαρακτηριστικά της επιχείρησης,

ο εντοπισμός περιοχών – ευκαιριών βελτιώσεων,

ο αποτελεσματικός σχεδιασμός των απαιτούμενων αλλαγών σε θέματα στρατηγικής, οργάνωσης, κ.ά.

Η μέτρηση της επιχειρηματικής κουλτούρας οφείλει να βασίζεται σε έγκυρα υποδείγματα από τη θεωρία και την πράξη, τα οποία θα πρέπει απαραιτήτως να εξειδικεύονται ανάλογα με τις ανάγκες και ιδιαιτερότητες της επιχείρησης, ήτοι τον τομέα δραστηριοποίησης, το ανταγωνιστικό περιβάλλον, την υφιστάμενη κατάσταση, τις επιδιώξεις της διοίκησης και τον βαθμό «ωριμότητας» ως προς την κατανόηση των θεμάτων που περιλαμβάνονται στις μετρήσεις. Μια σημαντική προσπάθεια προς την εύρεση και τη «θεσμοθέτηση» κάποιων πρακτικών εργαλείων για την μέτρηση της επιχειρηματικής κουλτούρας έχει γίνει από την ομάδα του Μ Dodsworth, η οποία έχει χρησιμοποιήσει με επιτυχία μοντέλα και τεχνικές πολυώνυμων αλγορίθμων σε συνδυασμό με τεχνικές συνεντεύξεων.

Είναι γεγονός πάντως, ότι αρκετές φορές η επιχειρηματική κουλτούρα, είτε δεν μετράται καθόλου, διότι «είναι όλα γνωστά», είτε προσεγγίζεται επιφανειακά. Οι συχνότερες αδυναμίες αφορούν:

πρόχειρα ή / και μη εξειδικευμένα εργαλεία μέτρησης – «έτοιμες λύσεις»,

επιφανειακή ανάλυση συλλεγομένων στοιχείων,

αυθαίρετη ερμηνεία των αποτελεσμάτων.

Η συνεισφορά ενός έμπειρου Συμβούλου είναι καταλυτική για την ορθή διάγνωση και αξιολόγηση της επιχειρηματικής κουλτούρας. Συγκεκριμένα, ένας έμπειρος Σύμβουλος μπορεί να συμβάλει αποτελεσματικά:

στον σχεδιασμό των εργαλείων μέτρησης της επιχειρηματικής κουλτούρας,

στη διασφάλιση της αντικειμενικότητας και της αξιοπιστίας των μετρήσεων,

στην ορθή και αντικειμενική αξιολόγηση των αποτελεσμάτων,

στον προσδιορισμό του χάσματος μεταξύ υφιστάμενης και επιθυμητής κουλτούρας,

στη διάχυση των αποτελεσμάτων και συμπερασμάτων που θα προκύψουν, και

στην ανάπτυξη, αλλά και την υλοποίηση δράσεων για την ευθυγράμμιση της επιχειρηματικής κουλτούρας με τη στρατηγική και τους στόχους της επιχείρησης.

επιστροφή