Τευχος 43


Ομιλία του κου Κ. Καρκανιά στην συνάντηση για τον Πολιτισμό και την Ειρήνη

Αθήνα, 26/10/2009

Η γλώσσα, ο χορός, το τραγούδι Γέφυρες επικοινωνίας μεταξύ των νέων της Νοτιο-Ανατολικής Ευρώπης

Τα τελευταία χρόνια συνεργαζόμαστε με τον Δήμο Ιλίου υπό μια διπλή ιδιότητα αφ΄ενός μεν σαν Οργανισμός για την Διάδοση της Ελληνικής Γλώσσας, του οποίου είμαι Πρόεδρος αφ’ ετέρου δε σαν ΕΛΛΗΝΟΒΡΕΤΑΝΙΚΟ ΚΟΛΛΕΓΙΟ με το Σχολείο Ελληνικής Γλώσσας ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ, του οποίου είμαι Γενικός Διευθυντής.
Αυτή η συνεργασία ξεκίνησε από το ΕΛΛΗΝΟΒΡΕΤΑΝΙΚΟ ΚΟΛΛΕΓΙΟ και την συνεργασία του με το Α’ Γυμνάσιο Ιλίου στο πλαίσιο ενός Ευρωπαϊκού Προγράμματος, που είχε σαν στόχο την επικοινωνία μεταξύ νέων ηλικίας 13-15 ετών από τις γειτονικές χώρες - Βουλγαρία, Ρουμανία, Ελλάδα, Τουρκία.
Ειδικότερος στόχος ήταν η προβολή της ανάγκης για εκμάθηση των γλωσσών των γειτονικών λαών. Η δική μας πρόταση - του ΕΛΛΗΝΟΒΡΕΤΑΝΙΚΟΥ ΚΟΛΛΕΓΙΟΥ ήταν να αναπτυχθούν δράσεις σχετικές με την μεταφρασμένη από γλώσσα σε γλώσσα λογοτεχνία, τα κοινά φαγητά, και κυρίως τις λέξεις ελληνικής προέλευσης στις γειτονικές γλώσσες. Το πρόγραμμα κατέληξε σε μια κοινή θερινή κατασκήνωση - διαβίωση σε ξενοδοχείο - στην Βουλγαρία επί μια εβδομάδα, κατά την διάρκεια της οποίας οι νεανικές ομάδες χόρεψαν, τραγούδησαν, έφαγαν, αντάλλαξαν λέξεις και μαζί διευθύνσεις, αριθμούς τηλεφώνων, κλπ.
Τον επόμενο χρόνο με πρόταση και του Κολλεγίου και του Οργανισμού για την Διάδοση της Ελληνικής Γλώσσας δημιουργήσαμε ένα πρόγραμμα ενημέρωσης για την Σαλεντινή Ελλάδα και τους γκρεκάνους κατοίκους στις περιοχές γύρω από το Λέτσε την πρωτεύουσα της Ιταλικής Απουλίας. Και πάλι οι μαθητές της Α’ Γυμνασίου έμαθαν για την Ιστορία, την γλώσσα, τους χορούς, τα τραγούδια των κοντινών αλλά και τόσο παλιών συμπατριωτών μας.
Και το Πρόγραμμα κατέληξε σε μια επίσκεψη στο Κοριλιάνο του Οτράντο μια κωμόπολη του Σαλέντο με το ιστορικό κάστρο της μέχρι το οποίο έφθασαν το 1480 οι Τούρκοι στην προσπάθειά τους να καταλάβουν την Νότια Ιταλία. Και οι δικοί μας μαθητές τραγούδησαν εκεί και χόρεψαν γκρεκάνικα τραγούδια ενώ οι γκρεκάνοι ανταπέδωσαν με ελληνικά αντίστοιχα και τελικά από το απόγευμα μέχρι αργά το βράδυ όλη η πόλη χόρευε και τραγουδούσε. Και πάλι οι μαθητές μας καθώς και οι αντίστοιχοι του Κοριλιάνο αντάλλαξαν λέξεις νέες και παλιές.
Παράλληλα ο Οργανισμός για την Διάδοση της Ελληνικής Γλώσσας βοήθησε στην αδελφοποίηση του Ιλίου με το Κοριλιάνο του Οτράντο, η οποία ολοκληρώθηκε πέρυσι - τώρα εισήλθαν στο παιχνίδι και οι μεγάλοι - δήμαρχοι και δημοτικοί σύμβουλοι και πολίτες.
Πέρυσι οι μαθητές της Α’ Γυμνασίου πήγαν στην Κωνσταντινούπολη και με την βοήθεια των παλιών μας συνεργατών επισκέφτηκαν τα εκεί ελληνικά αλλά και ένα τουρκικό σχολείο. Περιμένουμε τώρα την δική τους επίσκεψη στην Ελλάδα.
Φέτος το Α’ Γυμνάσιο δέχτηκε την επίσκεψη ενός Μουσικού Γυμνασίου από την Πορτογαλία και τώρα ετοιμάζεται να την ανταποδώσει.
Συγχρόνως γίνονται συζητήσεις για επέκταση των επαφών και με την Αλβανία αλλά και με άλλες γειτονικές χώρες.
Ανέφερα όλα τα παραπάνω για να παρουσιάσω ένα γενικό σχέδιο που έχουμε στον νού μας για την γνωριμία των νέων από γειτονικές χώρες με την χρήση των γεφυρών της γλώσσας, του τραγουδιού, του χορού. Ο κάθε ένας παρουσιάζει τα δικά του πολιτιστικά στοιχεία όχι ανταγωνιστικά αλλά φιλικά. Ο κάθε ένας καταθέτει αυτό που νομίζει ότι είναι όμορφο και καλεί τους άλλους να το αγγίξουν, να το δοκιμάσουν, να το ακούσουν. Ο κάθε ένας καλεί τους άλλους να χορέψουν μαζί του - άλλωστε οι χοροί των λαών της Ν.Α. Ευρώπης είναι κυκλικοί και επομένως συντροφικοί.

Μερικές σκέψεις
Σε αυτό το σημείο μου έρχονται στο μυαλό διάφορα καίρια ερωτήματα, τα οποία άλλωστε τίθενται πολλές φορές και μέσα στα σχολεία, αλλά και στις εφημερίδες και τα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης.

Πρέπει άραγε να επιδιωχθεί πολιτιστική ομογενοποίηση μεταξύ των γειτόνων προκειμένου να γίνουμε φίλοι;
Πρέπει η πολιτιστική ταυτότητα κάποιου να επικρατεί;
Ή μήπως θα ήταν καλύτερα να αποδεχθούμε όλοι ένα άλλο μακρινό πολιτιστικό πρότυπο, π.χ. το αμερικάνικο;

Πρέπει άραγε να σβήσουμε τις ιστορικές μνήμες μας πριν συναντηθούμε; Θα διευκόλυνε κάτι τέτοιο την ελπίδα για φιλία, για ειρήνη;
Πρέπει να ξεχάσουμε τους Πολέμους μας ή τις ειρηνικές μας συμφωνίες από χιλιάδων ή εκατοντάδων ετών;

Πρέπει άραγε να μιλάμε την ίδια γλώσσα - ενός από εμάς ή κάποιου τρίτου και να παραμερίσουμε τις δικές μας προκειμένου να συνεννοούμαστε καλύτερα και να ζήσουμε ειρηνικά;
Η δική μας άποψη είναι ότι πρέπει και μπορούμε να βοηθήσουμε τους νέους ανθρώπους από διαφορετικές χώρες να έλθουν σε επαφή, να γνωριστούν, να φιλιώσουν χωρίς κανείς να ξεχάσει την γλώσσα του, τα τραγούδια του, τους χορούς του, τις γιορτές του, την ιστορία του.
Πρώτα από όλα γιατί ένας άνθρωπος που έχει αποκοπεί από τα παραπάνω δεν έχει προσωπικότητα και επομένως δεν μπορεί να γίνει φίλος, να γίνει σύντροφος κάποιου άλλου. Γιατί πώς θα μπορεί να νοιάζεται για τον άλλο, να σκέπτεται τα προβλήματά του, να τον θυμάται στις γιορτές του, αν έχει ξεχάσει τους δικούς του προγόνους, με τα προβλήματά τους, τις γιορτές τους, κλπ.
Έπειτα οι λέξεις σε μια γλώσσα είναι βασικό στοιχείο της ιστορικής και πολιτιστικής εξέλιξης του κάθε λαού. Η αρχική δημιουργία της κάθε λέξης, το ταξίδι από τόπο σε τόπο, οι αλλαγές στην προφορά και πολλές φορές στο νόημά της είναι βασικό μέρος της ύπαρξής μας. Είναι απόδειξη της συγγένειας μεταξύ των γειτονικών και πολλές φορές των μακρινών λαών, οι οποίοι παλιότερα ήταν σε μεγαλύτερη επαφή ανεξάρτητα από το εάν αυτή ήταν εμπορική ή πολιτιστική ή ακόμη και πολεμική.
Το ίδιο συμβαίνει και με τους σκοπούς των τραγουδιών και τους χορούς των χωρών της Χερσονήσου του Αίμου, όπως λέγαμε παλιά την Βαλκανική.
Και μιλώντας για τον Αίμο, το μεγαλύτερο βουνό της Βουλγαρίας, θυμούμαι, ότι στα τουρκικά είναι Μπαλκάν και για αυτό το λόγο η Χερσόνησός μας από τον Δούναβη μέχρι την Πελοπόννησο ονομάζεται έτσι. Και διάβαζα προχθές σε ένα παλιό βιβλίο την Βιβλιοθήκη του Απολλοδώρου που γράφηκε κατά τον δεύτερο προ Χριστού αιώνα μια εκδοχή, γιατί το βουνό αυτό, το οποίο σήμερα οι Βούλγαροι το λένε ή Χέμους ή Στάρα Πλανίνα ονομάστηκε Αίμος.
Να ο μύθος :
Ο Ζεύς πάλευε με τον Τυφώνα, υιό της Γης και του Τάρταρου, ένα πλάσμα μισό άνθρωπο, μισό θηρίο. Η πάλη είχε πολλές φάσεις και στην αρχή ο Τυφώνας έδιωξε όλους τους Θεούς από τον Όλυμπο. Σε επόμενη όμως φάση ο Δίας τον κυνηγούσε με τους κεραυνούς του μέχρι την Θράκη και μέχρι τον Αίμο. Αυτός πετούσε εναντίον του Δία ολόκληρα βουνά, τα οποία όμως γύριζαν επάνω του σπρωγμένα από τους κεραυνούς του Θεού. Εκεί χύθηκε πολύ αίμα και γι’ αυτό το βουνό ονομάστηκε ΑΙΜΟΣ.
Και μιλώντας για την ίδια Χερσόνησο, την οποία κατά τα τελευταία χρόνια ονομάζουμε Νοτιο-Ανατολική Ευρώπη, μια πιο κομψή ονομασία από την Βαλκανική, θυμούμαστε ότι ο Δίας είχε πάρει την μορφή ταύρου και είχε απαγάγει την όμορφη Ευρώπη, την οποία έφερε πάλι στην Θράκη, η οποία εκτεινόταν από την δική μας Θράκη έως την Βουλγαρική και μέχρι και πέρα από τον Αίμο και τον Δούναβη. Και έτσι ονομάστηκε όλη η Ήπειρός μας Ευρώπη.
Τα παραπάνω δυο παραδείγματα, τα οποία ασφαλώς δημιουργούν την βάση για φιλική συζήτηση μεταξύ των νέων των χωρών της Χερσονήσου μας όπως και αν την ονομάζουμε - του Αίμου ή της Βαλκανικής ή την Νοτιο-Ανατολικής Ευρώπης - αποδεικνύουν, ότι χρειαζόμαστε τις λέξεις, τους μύθους και τα ταξίδια τους μέσα στον χρόνο και τον χώρο για να διευκολύνουμε την επικοινωνία μας, την ανάπτυξη σταθερών σχέσεων, την επικράτηση ειρηνικής διαθέσεως μεταξύ των λαών.
Επομένως δεν πρέπει ο κάθε λαός να ξεχνά, να παραμελεί τον πολιτισμό του, την γλώσσα του, την ιστορία του προκειμένου να γίνει φίλος, να ζήσει ειρηνικά με τους γείτονές του - το αντίθετο είναι αλήθεια.
Δεν πρέπει και δεν χρειάζεται δηλαδή να γίνουμε μέλη - μόρια σε μια χυλοποιημένη δήθεν πολυπολιτισμική - στην πραγματικότητα μονοπολιτισμική - παγκόσμια κοινωνία για να ζήσουμε ειρηνικά. Αντιθέτως μπορούμε να γίνουμε και να μείνουμε φίλοι αν ο κάθε ένας διατηρήσει τις δικές του συνήθειες και μνήμες.
Τελειώνω ελπίζοντας ότι θα συνεχίσουμε την συνεργασία μας με το Α’ Γυμνάσιο Ιλίου και τον Δήμο Ιλίου αναπτύσσοντας ένα ακόμη μεγαλύτερο δίκτυο Γεφυριών Φιλίας με τους γείτονες - γεφυριών κτισμένων με τις γλώσσες μας, τους χορούς μας, τα τραγούδια μας.


επιστροφή