Μια ελληνική επανάσταση συντελείται τα τελευταία χρόνια στη... Νορβηγία και είναι διατροφική! "Υποκινητής" της ένας γιατρός, ο παθολόγος-διαβητολόγος Φαίδων Λίντμπεργκ-Χατζηπαναγιώτου , ο οποίος καθημερινά επισκέπτεται την... κουζίνα εκατοντάδων χιλιάδων Νορβηγών, στρώνοντας το τραπέζι τους με ελληνικές γεύσεις. Ο 43χρονος έλληνας γιατρός, γνωστός στους Νορβηγούς από το best seller βιβλίο του "Naturlig Slank" ("Φυσικά αδύνατος") και όχι μόνο, επέτυχε να μεταφέρει την... Κρήτη στον Βορρά της Ευρώπης. Σε μια χώρα με περίπου 4 εκατομμύρια πληθυσμό ο κ. Λίντμπεργκ-Χατζηπαναγιώτου βρίσκεται ήδη μέσω του βιβλίου του σε 250.000 σπίτια, δίνοντας στους Νορβηγούς διατροφικές συμβουλές και συνταγές με βάση την κρητική διατροφή - πυλώνας της διάσημης ανά τον κόσμο μεσογειακής δίαιτας. Την ίδια στιγμή με τον τίτλο "The Greek Doctor's Diet" το βιβλίο αυτό κάνει τον γύρο πολλών χωρών της Ευρώπης, ενώ αναμένεται να κυκλοφορήσει σύντομα και στην Αυστραλία και σε ολόκληρη τη Λατινική Αμερική. Οι διατροφικές προτάσεις του κ. Λίντμπεργκ-Χατζηπαναγιώτου αποτελούν, όπως ο ίδιος είπε στο "Βήμα" από το γραφείο του στο Οσλο, "μια προσαρμογή της ευεργετικής παραδοσιακής κρητικής διατροφής στις σημερινές ανάγκες, μια ανανεωμένη έκδοσή της ώστε να συμβαδίζει με τον σύγχρονο τρόπο ζωής".Οι Νορβηγοί, τη στιγμή που εμείς δυστυχώς όπως δείχνουν τα στοιχεία εγκαταλείπουμε τη γεννημένη στη χώρα μας συνταγή της μακροζωίας, βάζουν την κρητική διατροφή στη ζωή τους. Και όλο και περισσότεροι τρώνε "Greek salad", φρούτα, λαχανικά και όσπρια, στο όνομα του έλληνα γιατρού που τους τα έμαθε...

Ο παθολόγος-διαβητολόγος κ. Φαίδων Λίντμπεργκ-Χατζηπαναγιώτου γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, απ' όπου και απεφοίτησε το 1985, και έναν χρόνο αργότερα βρέθηκε στη Νορβηγία με υποτροφία προκειμένου να κάνει έρευνα. Εκτοτε ζει στο Οσλο - με ένα διετές διάλειμμα (1996 - 1998), οπότε και εργάστηκε ως ερευνητής στο Τμήμα Ενδοκρινολογίας του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Σαν Ντιέγκο. Ισως θα αναρωτιέστε για ποιους λόγους ένας Ελληνας θα έπαιρνε την απόφαση να ζήσει σε μια κρύα και ανήλιαγη χώρα της Βόρειας Ευρώπης. Χρειάζεται μια ολόκληρη παράγραφος για να σας δώσουμε την απάντηση. Και αυτό για να σας παραθέσουμε μόνο κάποιες από τις ιδιότητες του έλληνα γιατρού.

Επιστημονικός σύμβουλος για θέματα διατροφής στο κρατικό κανάλι της Νορβηγίας, αρθρογράφος στα μεγαλύτερα περιοδικά της χώρας όπως και της γειτονικής της Σουηδίας, ιδιοκτήτης τεσσάρων ιατρικών κέντρων στη Νορβηγία και δύο ακόμη που βρίσκονται στα "σκαριά" σε Σουηδία και Ισπανία, συγγραφέας έξι βιβλίων για τη διατροφή που έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες, δημιουργός μιας σειράς "λειτουργικών" τροφίμων που είναι απαλλαγμένα από ανθυγιεινά και παχυντικά στοιχεία χωρίς να στερούνται γεύσης, ακόμη και "πατέρας" ενός δικής του εμπνεύσεως υγιεινού χάμπουργκερ που φέρει το μικρό του όνομα (!) σε διεθνή αλυσίδα ταχυφαγείων, ο κ. Λίντμπεργκ-Χατζηπαναγιώτου (στη Νορβηγία έλαβε το έτερο επώνυμό του) είναι ένας πολυάσχολος άνθρωπος. Τόσο πολυάσχολος που δεν έχει καν προλάβει να κάνει οικογένεια, όπως ο ίδιος λέει. Σε κάθε περίπτωση, είδε ότι ο Νορβηγός θέλει τον έλληνα γιατρό του. Και η επιτυχημένη πορεία του μαρτυρεί ότι είδε σωστά!

Το βιβλίο "Naturlig Slank" που κυκλοφόρησε στη Νορβηγία το 2001 - ακολούθησαν η Δανία, η Σουηδία, η Φινλανδία και η Βρετανία, ενώ τον περασμένο Δεκέμβριο κυκλοφόρησε και στη χώρα μας από τις εκδόσεις Κέδρος με τον τίτλο "Ισογλυκαιμική διατροφή" και έπεται συνέχεια - ήταν το αποτέλεσμα μακρόχρονης δουλειάς στα θέματα του μεταβολισμού, της ινσουλινοαντίστασης και του διαβήτη. "Γνωρίζουμε πλέον ότι η ινσουλινοαντίσταση αποτελεί μια σύγχρονη "πανδημία". Το 40% - 45% του πληθυσμού εμφανίζει αντίσταση στην ινσουλίνη, θέτοντας ισχυρή υποψηφιότητα για διαβήτη τύπου II και καρδιαγγειακές νόσους" λέει ο κ. Λίντμπεργκ-Χατζηπαναγιώτου και προσθέτει: "Το 1999, έχοντας έλθει σε επαφή με πάρα πολλούς ασθενείς με παχυσαρκία, διαβήτη και καρδιαγγειακά νοσήματα, αποφάσισα να γράψω ένα εμπεριστατωμένο βιβλίο, καθώς πιστεύω ότι ο κάθε άνθρωπος μπορεί να κάνει πολλά για την υγεία του, τόσο στον τομέα της πρόληψης όσο και σε αυτόν της θεραπείας, φθάνει να λάβει τις σωστές συμβουλές. Εστίασα στον τρόπο ζωής γενικότερα, στη διατροφή και στη συμπεριφορά ώστε να βοηθηθούν αρχικώς παχύσαρκοι και διαβητικοί ασθενείς αλλά κατ' επέκτασιν και υγιή άτομα που θέλουν να προσέχουν για να... έχουν".

H βάση όλου του έργου του έλληνα διαβητολόγου είναι ο μεσογειακός - και δη ο κρητικός - τρόπος διατροφής. Ενας συνδυασμός πραγμάτων τον οδήγησε, όπως ο ίδιος σημειώνει, στο να επιλέξει το συγκεκριμένο μοντέλο. Ηταν τα ελληνικά φαγητά της γιαγιάς του - τα οποία μαγειρεύει και ο ίδιος καθημερινά, άλλωστε η μαγειρική είναι το αγαπημένο χόμπι του από την ηλικία των 10 ετών! - αλλά και οι σπουδές του που τον έκαναν να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι αυτός ο τρόπος διατροφής είναι και ο καλύτερος για την υγεία. "Είδα ότι η μεσογειακή διατροφή και συγκεκριμένα η χαμηλή γλυκαιμική διατροφή χαρίζει υγεία. Πολλές έρευνες έχουν δείξει ότι το γλυκαιμικό φορτίο στη διατροφή - κατά πόσον δηλαδή αυτή αυξάνει το σάκχαρο του αίματος - παίζει τεράστιο ρόλο στην πρόληψη του διαβήτη, των καρδιαγγειακών νοσημάτων αλλά και ορισμένων μορφών καρκίνου. Είναι σημαντικό η διατροφή να περιλαμβάνει κυρίως τροφές με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη (ΓΔ), τροφές δηλαδή που δεν αυξάνουν πολύ το σάκχαρο του αίματος".

Το διατροφικό μοντέλο του κ. Λίντμπεργκ-Χατζηπαναγιώτου αποτελεί ουσιαστικά μια "μοντέρνα" έκδοση της μεσογειακής διατροφής. Για ποιον λόγο θεωρεί ο ίδιος ότι η παραδοσιακή μεσογειακή διατροφή χρειαζόταν ανανέωση; "Τα οφέλη της μεσογειακής διατροφής είναι πλέον αδιαμφισβήτητα. Ωστόσο η διάσημη έρευνα των επτά χωρών που διεξήχθη τη δεκαετία του 1950, αποδεικνύοντας ότι οι Κρήτες κρατούν στα χέρια τους μέσω του τρόπου ζωής τους σε σημαντικό βαθμό το μυστικό της μακροζωίας, έγινε σε έναν πληθυσμό που περπατούσε 13 χιλιόμετρα ημερησίως κατά μέσον όρο. Ο μέσος Κρητικός σήμερα δεν περπατά περισσότερο από 1,5 χιλιόμετρο την ημέρα, σε κάθε περίπτωση πάντως ασκείται περισσότερο από τον κάτοικο της Αθήνας. Είναι επόμενο ο λιγότερο ενεργητικός σύγχρονος άνθρωπος να εμφανίζει διαφορές στις διατροφικές ανάγκες του".

Το ζητούμενο ήταν να εντοπιστούν τροφές που περιλαμβάνονται στη μεσογειακή διατροφή και οι οποίες αποτελούν πλούσιες πηγές πολύτιμων διατροφικών στοιχείων παρέχοντας ταυτόχρονα καλό και μακροχρόνιο κορεσμό, χωρίς όμως να συνδέονται με υπερβολική ενέργεια και γλυκαιμική επιβάρυνση. Αυτό πρακτικά σημαίνει αύξηση της κατανάλωσής τους και παράλληλα μείωση της κατανάλωσης κάποιων άλλων τροφών. "Για παράδειγμα, τροφές όπως οι πατάτες, τα ζυμαρικά, το λευκό ρύζι, το λευκό ψωμί και η ζάχαρη - οι υψηλού γλυκαιμικού φορτίου υδατάνθρακες - δεν είναι σήμερα απαραίτητες στον ίδιο βαθμό με το παρελθόν. Δεν ισχύει όμως το ίδιο με κάποιους "δομικούς λίθους" της διατροφής, όπως οι πρωτεΐνες, τα λιπαρά ω-3 και ω-6, οι βιταμίνες, τα ιχνοστοιχεία, των οποίων έχουμε ακριβώς την ίδια ανάγκη με τους Κρήτες του 1950".

H βασική διαφορά λοιπόν είναι, όπως εξηγεί ο κ. Λίντμπεργκ-Χατζηπαναγιώτου, ότι, ενώ στην παραδοσιακή μεσογειακή διατροφή το ψωμί και τα δημητριακά βρίσκονται στη βάση της πυραμίδας, στο νέο διατροφικό σχήμα αυτές οι τροφές "ανεβαίνουν" θέσεις - κάτι που σημαίνει ότι πρέπει να καταναλώνονται λιγότερες φορές την εβδομάδα, και στη βάση της πυραμίδας μπαίνουν τα λαχανικά, τα φρούτα και τα όσπρια. "H αλλαγή αυτή δεν κρίνεται απαραίτητη μόνο για άλλους λαούς αλλά και για τους Ελληνες".

Το συγκεκριμένο διατροφικό σχήμα εξαιτίας της μείωσης στην κατανάλωση των υδατανθράκων έκανε κάποιους να προχωρήσουν σε παραλληλισμούς με την πολυσυζητημένη δίαιτα Ατκινς - στηρίζεται στην υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης και στη χαμηλή πρόσληψη υδατανθράκων. Τι απαντά ο έλληνας γιατρός; "Το μόνο κοινό σημείο είναι ότι και στο διατροφικό σχήμα που εγώ προτείνω γίνεται ελαφρά μείωση των υδατανθράκων που είναι πλούσιοι σε σάκχαρα και άμυλα. H ισογλυκαιμική διατροφή όμως δεν είναι μια ακόμη δίαιτα, αλλά ένα μοντέλο τρόπου ζωής από το οποίο δεν αποκλείεται καμία κατηγορία τροφής".

Ενα σημείο στο οποίο δεν δίδεται η δέουσα σημασία από τις χώρες του δυτικού κόσμου, συμπεριλαμβανομένης και της δικής μας, είναι σύμφωνα με τον ειδικό η ποιότητα των λιπαρών. "Πολλοί κατηγορούν, για παράδειγμα, τους ξηρούς καρπούς εξαιτίας της υψηλής θερμιδικής αξίας τους. Δεν λαμβάνουν υπόψη τους ότι αποτελούν πολύ υγιεινή τροφή. Ερευνες έχουν δείξει ότι η λήψη ίδιων ακριβώς θερμίδων μέσα από κατανάλωση αμυγδάλων ή φιστικοβούτυρου σε σύγκριση με μια άλλη τροφή συνδέεται με μεγαλύτερη απώλεια βάρους και με μείωση της χοληστερόλης αντίστοιχη με εκείνη που επιτυγχάνουν κάποια φάρμακα. Δεν παίζουν λοιπόν ρόλο μόνον οι θερμίδες αλλά και το από πού προέρχονται".

Στο περιθώριο έχουν μπει στη χώρα μας, τονίζει ο κ. Λίντμπεργκ-Χατζηπαναγιώτου, και τα ευεργετικά ω-3 λιπαρά οξέα που περιέχονται στα παχιά ψάρια. "H έλλειψη των ω-3 έχει ασύλληπτες επιπτώσεις για τον οργανισμό, καθώς τα συγκεκριμένα λιπαρά όχι μόνο συνδέονται με την απόκριση στις χρόνιες φλεγμονές και με την πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων αλλά και με την ψυχική υγεία, με την υπερκινητικότητα στα παιδιά και με την κατάθλιψη. Στην Ελλάδα δεν έχει δοθεί έμφαση στην κατανάλωση των ω-3, αλλά αντιθέτως καταναλώνονται κατά κόρον τα βλαβερά τρανς λιπαρά οξέα τα οποία περιέχονται, για παράδειγμα, σε μερικά υδρογονωμένα φυτικά λίπη και στη σφολιάτα".

Στη Νορβηγία οι προσπάθειες του έλληνα γιατρού φαίνεται ότι έπιασαν τόπο. "Δύο δημοσκοπήσεις που έγιναν το τελευταίο διάστημα για το μεγαλύτερο κανάλι της χώρας έδειξαν ότι το 24% του πληθυσμού έχει αλλάξει διατροφικές συνήθειες μειώνοντας τη ζάχαρη, τα λίπη και τις ανθυγιεινές πηγές υδατανθράκων και αυξάνοντας την κατανάλωση ελαιολάδου, οσπρίων, φρούτων και λαχανικών, λευκού κρέατος και ψαριού. Το 12,9% ακολουθεί τη "μεταρρυθμισμένη" κρητική διατροφή που προτείνουμε".

Το μεγάλο παράπονο του ειδικού είναι ότι η χώρα που απετέλεσε την έμπνευση για όλη αυτή τη δουλειά, η γενέτειρά του, εγκαταλείπει τις υγιεινές τροφές που της προσφέρει απλόχερα η γη της, τη στιγμή που κάτοικοι άλλων χωρών τις υιοθετούν στο καθημερινό μενού τους, πληρώνοντας μάλιστα αδρά για να τις αποκτήσουν...